* Hàng trăm tỉ đồng đã được đầu tư xây dựng các âu thuyền tránh trú bão cho các ngư dân tại các tỉnh miền Trung. Thế nhưng khi hoàn thành thì hầu hết các âu thuyền này ngư dân đều không dám cho tàu thuyền đậu vì sợ đá ngầm, tàu va đập, sóng lớn đánh chìm...

Đến thời điểm hiện tại, theo thông báo của chủ đầu tư dự án nạo vét, thông luồng, xây dựng hai tuyến đê Bắc - Nam, vũng neo đậu tàu thuyền Mỹ Á (Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi) tại xã Phổ Quang (Đức Phổ) số tiền đã rót vào đây lên đến 104 tỉ đồng. Mục đích giúp tàu thuyền có công suất lên tới 400CV có thể tránh trú bão. Thế nhưng, ngư dân xã Phổ Quang và các xã lân cận mỗi khi cho tàu vào vũng neo đậu Mỹ Á đều hãi hùng trước những tảng đá mồ côi như những cọc nhọn sẵn sàng đánh gãy chân vịt, cốt tàu hay làm tan xác cả những con tàu không may mắn.

“Bẫy tàu”...

Ngư dân Nguyễn Văn Sết, chủ một tàu công suất 150CV, chỉ tảng đá ngầm bảo đó là “thủ phạm” gây ra không biết bao nhiêu vụ tai nạn mỗi khi tàu ra vào vũng neo đậu. Tháng 2-2013, tàu cá của ông Nguyễn Vũ khi vào cảng trú áp thấp nhiệt đới, dù đã “lạng lách” để né nhưng vẫn bị sóng đánh bạt ngang, cả con tàu 45CV dồn về phía những tảng đá. Biết chẳng thể thoát nạn nên các ngư dân trên tàu nhảy xuống biển và được người dân tiếp cứu, còn chiếc tàu tan thành từng mảnh.

Tương tự, tàu cá công suất 115CV của ông Nguyễn Quảng (43 tuổi) và tàu cá công suất 80CV của ông Hành Văn Hóa (47 tuổi, đều ở xã Phổ Quang) cũng cùng chung số phận khi ra vào cửa, một ngư dân đã tử vong, thiệt hại của ngư dân lên tới cả tỉ đồng... Để những tảng đá mồ côi lộ ra như vậy, theo những ngư dân dạn dày kinh nghiệm của xã này, có sự “góp phần” của hai tuyến đê kè Nam - Bắc.

Cách cửa biển Mỹ Á không xa là cửa Sa Huỳnh (cũng của huyện Đức Phổ). Từ khi tuyến kè chắn sóng, chắn cát của cửa biển này được xây dựng phục vụ tàu thuyền ra vào neo đậu đã có gần 40 tàu cá của ngư dân bị đánh tan nát. UBND tỉnh Quảng Ngãi đầu tư dự án thông cửa biển và xây dựng cảng cá Sa Huỳnh, vốn đầu tư trên 44 tỉ đồng, hoàn thành và đưa vào sử dụng từ tháng 9-2009. Tuy nhiên, sau gần bốn năm sử dụng bây giờ khu neo đậu như một chiếc bẫy tàu thuyền khiến nhiều ngư dân khiếp đảm. Chị Trần Thị Phú ở thôn Tân Hy, xã Phổ Thạnh kể lại: “Mùa lộng tháng 2-2011, chồng tui (anh Hà Chút) nhổ neo khai trương tàu lúc 12g trưa. Mới ra được hơn nửa cửa biển, bất ngờ sóng lớn ập tới nhấc bổng con tàu lên rồi “ném” vào sườn đê chắn cát, 11 ngư dân may mắn thoát chết, tàu thì nát luôn”.

Ông Nguyễn Duy Trinh - phó chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ - cho biết có gần 40 tàu thuyền ra vào cửa Sa Huỳnh bị sóng đánh nát, hàng trăm ngư dân lâm nạn, thiệt hại cả chục tỉ đồng. Đó là chưa kể những phương tiện bị hư hỏng phải sửa chữa, cải hoán mà nguyên nhân cũng chính từ việc va vào thân đê. “Năm rồi có trên 550 tàu loại 90CV trở lên của xã phải di tản đến các tỉnh bạn, khiến sản lượng đánh bắt sụt giảm hẳn” - ông Trinh nói.

Sợ vỡ tàu

Năm 2008, âu thuyền An Hòa (huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) được xây dựng với số vốn 78 tỉ đồng, trong đó vốn từ Ngân hàng Thế giới là 51 tỉ đồng, số còn lại là từ ngân sách nhà nước, hoàn thành và bàn giao sử dụng năm 2010. Thế nhưng mấy mùa mưa bão vừa qua, khi cứ nghe tin bão là ngư dân cho thuyền chạy lánh xa khu neo đậu này.

Ngư dân Trần Văn Anh cho biết bão số 11 vừa qua không một con thuyền nào dám neo đậu trong khu vực này vì gió to sóng lớn ngư dân sợ đứt dây neo đâm vào trụ bêtông gây vỡ tàu thuyền. Trong khu vực mặt nước rộng 34ha, dựng lên gần 80 trụ bêtông để tàu thuyền cột neo. Sở dĩ ngư dân không dám đậu thuyền, theo ông Anh, là các trụ này đóng quá gần nhau trong khi đó tàu thuyền thì to nên loay hoay là vấp phải trụ bêtông và bị đâm thủng tàu.

Bà Phạm Xuân Lệ, chủ hai tàu cá có công suất lớn tại xã Tam Quang (Núi Thành), kể lại trận bão năm 2009 các trụ này bị triều cường nhấn chìm toàn bộ dưới nước. Mặt vịnh nơi neo đậu thuyền trở thành bãi cọc khổng lồ, không một chiếc tàu nào dám rục rịch. “Bây giờ nghe tin bão là ngư dân chạy ngược sông cách âu thuyền An Hòa khoảng 5km để trú ẩn. Ngư dân sợ âu thuyền này lắm rồi!” - bà Lệ bức xúc.

Ngư dân Phạm Phú Đức (xã Bình Minh, huyện Thăng Bình, Quảng Nam) có hai tàu thường xuyên vào neo đậu ở vùng biển Tam Giang (huyện Núi Thành) nói: “Muốn làm cái chi ở vùng sông nước Tam Giang này thì nên họp dân, hỏi ý dân một tiếng. Hồi họ bắt đầu đóng những cọc bêtông đầu tiên tôi đã chèo ghe ra tận nơi nói “các anh xây ở đây tàu không đậu được đâu”. Thế nhưng họ bỏ ngoài tai. Giờ đây 3-4 năm không có con tàu nào thèm vào đậu thấy đau lòng lắm”.

Tuy nhiên, ông Đức nói điều đau đớn nhất hiện tại là một con tàu của ông đang mắc cạn ở vùng biển khu neo đậu An Hòa trong trận bão số 11 vừa qua. “Hôm bão vào, tôi chạy tàu vào khu vực âu thuyền An Hòa định neo nhờ thấy gió lớn sợ đánh vỡ tàu. Khi đang loay hoay cho tàu chạy ra thì sóng đẩy phăng con tàu mắc cạn lên cồn cát. Bão đi qua đã nửa tháng mà giờ vẫn chưa thuê được thợ kéo con tàu xuống, tàu thì bị hư hỏng nhiều”.

Tại huyện Duy Xuyên, âu thuyền Hồng Triều cũng lâm vào cảnh bi đát. Công trình có tổng vốn đầu tư hơn 43 tỉ đồng này giúp ngư dân tránh bão đã trở nên mất tác dụng khi mùa bão đến. Ông Phạm Mai Thương, bí thư Đảng ủy xã Duy Nghĩa, bức xúc: “Âu thuyền thiết kế không đúng kỹ thuật, chặt sạch cây xanh chắn gió, xây thành bêtông thay bờ cát nên bão vào sóng gió đánh rất dữ dội. Tàu gỗ va vào thành bêtông bể nát nên ngư dân không dám neo đậu”.

TẤN VŨ - HỮU KHÁ - TRÀ GIANG