Khó khăn cưỡng chế công trình, buộc thu lại số lợi bất hợp pháp

Tính đến nay Nghị định số 139/2017/NĐ-CP (Nghị định 139) của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước ngành Xây dựng đã có hiệu lực triển khai 3 năm. Trong 3 năm thực hiện, thực tế thời gian qua, theo phản ánh của các địa phương, việc tổ chức thực hiện Nghị định đã bộc lộ một số vướng mắc, khó khăn.

Nắm bắt những khó khăn, bất cập trong triển khai thực hiện Nghị định 139, ngày 25/12 vừa qua, Thanh tra Bộ Xây dựng đã tổ chức Hội nghị Tọa đàm và tổng kết thực hiện Nghị định số 139 tại TP.HCM nhằm tổng hợp phản ánh từ thực tiễn 3 năm triển khai Nghị định.

Dự án Khu dân cư Tân Thịnh (huyện Trảng Bom, Đồng Nai) của Công ty cổ phần đầu tư LDG xây dựng xong phần thô 488 căn dù chưa hoàn thiện thủ tục đất đai. Công ty CP Đầu tư LDG bị UBND tỉnh Đồng Nai xử phạt vi phạm hành chính 540 triệu đồng và bị buộc nộp lại số tiền hơn 5,7 tỷ đồng thu lợi bất hợp pháp

Chủ trì hội nghị, ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng cho biết, tổng hợp sơ bộ có 7 nhóm vướng mắc. Trong đó, có những vướng mắc về việc Nghị định 139 không quy định mức phạt theo tỷ lệ hoặc mức độ sai phạm dẫn đến bất cập trong xử lý; Khó khăn trong việc xác định hành vi vi phạm hành chính để xử phạt khi công trình xây dựng sai giấy phép xây dựng và sai cả quy hoạch; Khó xử lý vi phạm đối với chủ đầu tư hiện nay nhận tiền ứng trước, đặt cọc, thỏa thuận giữ chỗ đối với khách hàng…

Cùng với đó, việc tổ chức cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng của Chánh Thanh tra Sở trên thực tế rất khó khăn do không đủ nhân lực và chi phí; hay việc xử phạt vi phạm hành chính bằng hình thức phạt tiền đối với ban quản trị nhà chung cư, do không phải là pháp nhân độc lập, không có tiền hoặc tài sản riêng nên ban quản trị nhà chung cư sẽ sử dụng kinh phí bảo trì phần sơ hữu chung của cư dân để đóng tiền phạt vi phạm hành chính…

Tại hội nghị, nhiều ý kiến trao đổi mang tính thực tiễn từ quá trình quản lý, xử lý vi phạm trật tự xây dựng tại nhiều địa phương được ghi nhận.

Ông Trương Công Nam - Phó Chánh Thanh tra Sở Xây dựng TP.HCM đã nêu 5 vấn đề khó khăn khi thực hiện Nghị định tại địa bàn trong đó có vấn đề về xây dựng chung cư mini, nhà 3 chung.

Vị Phó Chánh Thanh tra Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, hiện nay, trên địa bàn TP xuất hiện một số trường hợp người dân xin giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ (có quy mô, diện tích lớn), tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, chủ đầu tư tự ý ngăn chia thành nhiều phòng thành chung cư mini hoặc phân thành nhiều căn nhà để kinh doanh. Đối chiếu với Điều 98 Luật Xây dựng, Sở Xây dựng nhận thấy, hành vi ngăn chia bên trong công trình không làm thay đổi một trong các yếu tố về vị trí, diện tích xây dựng; quy mô, chiều cao, số tầng của công trình và các yếu tố khác ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực chính thì không xem là hành vi sai phép. Như vậy, để ngăn chặn và xử lý đối với hành vi xây dựng chưng cư mini, xây dựng nhà 3 chung trên địa bàn thành phố thì phải áp dụng quy định nào để xử lý – ông Nam đặt vấn đề.

Cũng theo ông Nam, nếu không có quy định chặt chẽ, loại hình này sẽ tiếp tục phát triển, làm phá vỡ quy hoạch do tăng mật độ dân cư cục bộ.

Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng Nguyễn Ngọc Tuấn khẳng định việc xử lý vi phạm xây dựng phải đảm bảo được nguyên tắc các hành vi được phủ kín, mức xử phạt phải có tính răn đe và có tính khả thi cao trên thực tiễn

Sở Xây dựng TP.HCM kiến nghị Bộ Xây dựng tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành các biện pháp ngăn chặn, xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng. Theo Sở nỳ, đây là việc cấp bách, bởi, Nghị định số 180/2007 của Chính phủ quy định cụ thể các biện pháp ngăn chặn, xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng. Tuy nhiên, đến nay Nghị định này đã hết hiệu lực thi hành.

Trong khi đó, Sở Xây dựng Bình Dương đề nghị cụ thể hóa cách tính giá trị xử lý đối với trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc thu lại số lợi bất hợp pháp. Đồng thời, Sở kiến nghị Bộ Xây dựng bổ sung thêm các khái niệm, các từ ngữ còn có sự hiểu không giống nhau hoặc chưa có quy định tại các văn bản pháp luật liên quan như: Cách xác định “ngày dự án được bàn giao, đưa vào sử dụng”; làm rõ về công trình lắp ghép di động, container; “công trình khác”…

Mức xử phạt phải có tính răn đe

Xoay quanh các nhóm vướng mắc của địa phương, ông Lê Văn Lãng - Phó Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng - phụ trách phía Nam tổng kết có 5 nhóm kiến nghị, gồm: Kiến nghị liên quan đến quy định chung (về mức độ xử phạt, khung xử phạt, xác định thời điểm để tính thời hiệu xử phạt…); Kiến nghị liên quan đến quy định trong lĩnh vực hoạt động đầu tư xây dựng; Kiến nghị liên quan đến quy định về hoạt động kinh doanh bất động sản; Kiến nghị liên quan đến quy định Luật Xử lý vi phạm hành chính, trách nhiệm, quy trình xử lý vi phạm hành chính; Kiến nghị liên quan đến các quy định cần được nghiên cứu, lấy ý kiến thảo luận tại hội nghị.

Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, những ý kiến này sẽ được tiếp thu một cách cẩn trọng, đúng quy định pháp luật để sau đó đưa vào sửa đổi Nghị định 139, nhằm tiếp tục đảm bảo được nguyên tắc các hành vi được phủ kín, phân loại hành vi vi phạm, mức xử phạt phải có tính răn đe và có tính khả thi cao trên thực tiễn.

“Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục tổ chức các buổi hội nghị để lấy ý kiến của người dân, doanh nghiệp và các Hiệp hội… Dự kiến khoảng cuối quý I/2021, Thanh tra Bộ Xây dựng sẽ báo cáo lên Bộ trưởng Bộ Xây dựng, thực hiện theo đúng trình tự quy định xây dựng văn bản vi phạm pháp luật của Bộ và các quy định của Bộ Tư pháp”, ông Tuấn cho biết.

Hồng Khanh