Phối cảnh khu deport Nhổn.

Dù đã được khởi công tới hai lần (2008 và 2010), nhưng tới nay khu deport dự án tuyến đường sắt thí điểm Hà Nội (đoạn Nhổn – ga Hà Nội) vẫn còn nhiều cái “vướng”, nhất là việc giải phóng mặt bằng.

Thất nghiệp vì nghiệm thu rồi bỏ đó

Để chuẩn bị đất cho dự án, năm 2007, gia đình ông Nguyễn Hữu Trúc (thôn Hạ - xã Tây Tựu, huyện Từ Liêm, Hà Nội) có hơn 1.200m2 đất bị nghiệm thu, nhưng tới nay vẫn chưa được thu hồi.

Ông Trúc cho biết, toàn bộ diện tích đất hoa của nhà ông đều nằm trong diện quy hoạch của dự án, tuy đã được nghiệm thu nhưng đến nay ông vẫn chưa nhận được một đồng nào từ việc bồi thường giải phóng mặt bằng.

Do đó, toàn bộ khu đất này thuộc diện trả nhà tái định cư, trong khi nhà tái định cư thì “bây giờ chưa trả được”.

“Hiện tại khu đất đó nhà tôi không trồng cấy gì được, để cho cỏ dại mọc. Dù chưa được đền bù, nhưng đơn vị thi công đổ đất cát bao hết xung quanh, chắn hết các đường nước, làm cả lô đất bị ngập úng. Ngoài ra, nước thải của công trường cứ liên tục xả xuống ruộng, tôi phải bỏ, không ở nữa, cũng đừng nói tới chuyện trồng cây”, ông Trúc than thở.

Khu đất này là toàn bộ nguồn sống của gia đình ông, với 7 khẩu ăn của gia đình đều phụ thuộc vào doanh thu từ trồng hoa trên lô đất đấy, nhưng 5 năm qua gia đình ông Trúc đã không còn trồng hái gì được, nguồn thu của gia đình cũng bay theo.

“Chẳng biết đến lúc nào họ mới thu hồi, đền bù xong để gia đình tôi có vốn mà chuyển nghề”, ông Trúc nói như mếu.

Xã gây thiệt hại cho dân?

Sau khi nhận tiền bồi thường giải phóng mặt bằng của hơn 1.000m2 đất để phục vụ dự án đường sắt đô thị, ngày 29/11/2010, gia đình ông Nguyễn Khắc Lượng (đội 12, thôn Hạ, xã Tây Tựu) đã làm đơn để xin thêm quyền tái định cư đối với hộ gia đình bị thu hồi trên 30% diện tích đất nông nghiệp, theo quy định tại Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ.

Khu deport Nhổn vẫn bị chậm tiến độ do chủ đầu tư chưa bàn giao hết mặt bằng cho đơn vị thi công.

Tuy nhiên, sau năm lần bảy lượt trình đơn lên UBND huyện Từ Liêm, ông Lượng vẫn chỉ nhận được câu trả lời là: “Đợi cơ quan có thẩm quyền trả lời” hoặc “thời gian tố tụng khiếu nại đã hết”…

“Là nông dân, ít hiểu biết về các quy định pháp luật, tôi chỉ mong các cơ quan có thẩm quyền cho biết quyền lợi của gia đình mình được đến đâu, việc mình kêu đòi là đúng hay sai? Nhưng cái cách hẹn rồi để đấy như thế thì gây phiền hà cho dân quá!”, anh Nguyễn Khắc Kiên (con trai ông Lượng, người trực tiếp làm đơn khiếu nại) bức xúc.

Không chỉ vậy, một số hộ dân bị thu hồi đất cho dự án này cũng tỏ ra rất bức xúc, khi diện tích đất chưa có sổ đỏ, lãnh đạo xã cho là đất “vượt hạn mức” so với Nghị định 64/CP và quy vào “đất công ích”, chỉ được bồi thường 35 nghìn đồng/m2.

Trong văn bản số 119/2007-UB ngày 5/12/2007 do ông Lê Văn Việt, Phó Chủ tịch xã Tây Tựu ký, về trả lời kiến nghị của các hộ dân tại dự án này có khẳng định: “Về nguyên tắc chung, đền bù đất nông nghiệp theo diện tích ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp hoặc diện tích đất được giao trong phương án giao đất nông nghiệp theo Nghị định 64/CP; Phần diện tích đất nông nghiệp dư ra của hộ dân thuộc quỹ đất công ích, nên phương án bồi thường là 35 nghìn đồng/m2”.

Tuy nhiên theo quyết định số 2673/QD-UB của UBND huyện Từ Liêm (21/9/2005) lại không hề có quy định đất vượt hạn mức quy thành đất công ích như ông Việt trả lời dân.

“Khi thực hiện giao đất theo Nghị định 64, lãnh đạo xã chỉ thông báo định mức đến từng hộ, chứ không chỉ rõ phần nào là đất công ích. Gia đình tôi có 1.159m2 nằm trong diện giải phóng mặt bằng, thì xã nói tính mất 259m2 là đất vượt hạn mức và bị xung vào đất công ích”, anh Chu Hữu Đặng (thôn Hạ, xã Tây Tựu) cho biết thêm.

Còn anh Chu Hữu Hùng (thôn Hạ, xã Tây Tựu) cho rằng: “Toàn bộ diện tích canh tác của chúng tôi được xã giao đã sử dụng ổn định từ khi thực hiện Khoán 10 và từ đó tới nay, chúng tôi đóng góp đầy đủ mọi nghĩa vụ về đất với Nhà nước. Không hiểu đất công ích mà xã bảo nằm ở góc nào trên mảnh ruộng của chúng tôi”.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, không chỉ hộ gia đình anh Hùng mà ở xã Tây Tựu còn nhiều hộ khác cũng bị quy thành đất công ích. Và họ chịu chấp nhận với giá bồi thường vì không biết làm gì hơn.

Các dự án Metro thường... chậm tiến độ!

Đó là khẳng định của bà Marie-Cécile Tardieu-Smith, Tham tán kinh tế, Trưởng đại diện Cơ quan Kinh tế Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam (đơn vị tài trợ vốn cho dự án), về dự án Tuyến đường sắt đô thị thí điểm thành phố Hà Nội (đoạn từ Nhổn đến ga Hà Nội - tuyến số 3).

Bà Marie-Cécile Tardieu-Smith, Tham tán kinh tế, Trưởng đại diện Cơ quan Kinh tế Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam.

"Hiện nay, chúng tôi đang khảo sát địa chất công trình, để chuẩn bị thiết kế kỹ thuật cho các ga ngầm và các đường hầm thuộc phần ngầm của tuyến.

Trong quá trình thực hiện khảo sát và thi công, các đơn vị sẽ sử dụng công nghệ hiện đại. Đồng thời, việc thi công dự án sẽ được giám sát từng ngày một đảm bảo an toàn đúng kĩ thuật và thiết kế.

Chúng tôi đã xác định phần thi công hầm ngầm sẽ sử dụng máy khoan TBM, loại máy này sẽ tiến hành đồng thời việc đào hầm và xây dựng tường hầm", bà Maria cho biết.

"Dự án đúng là có sự chậm tiến độ do chưa có tổng thể mới. Đây là tuyến Metro thí điểm nên việc triển khai chắc chắn không thể tránh khỏi chậm trễ.

Dự án chậm tiến độ đã ảnh hưởng đến chi phí do biến động giá cả. Hiện nay, các đơn vị có iên quan đang đánh giá, nghiên cứu về các chi phí đội giá, và làm việc với UBND TP.Hà Nội về vấn đề này.

Về tổng giá trị dự án, hiện chưa tính được chính xác các chi phí xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 3, do chưa có quyết định cuối cùng về công nghệ hoặc những chi phí liên quan, chẳng hạn như đường lên xuống tại các ga ngầm và trên cao có lắp thang máy cuốn hay không.

Chi phí cụ thể toàn dự án chỉ biết sau khi tổng gọi thầu vào tháng 9/2011. Phía Chính phủ Pháp không lo lắng về việc này.

Về việc giải phóng mặt bằng phần ngầm chậm, bà Maria nói: "Phía tư vấn Systra đã nghiên cứu kỹ lưỡng để thực hiện đoạn đi ngầm dưới đất, tránh giải phóng mặt bằng.

Phối cảnh thiết kế nhà ga số 5 - đường Lê Đức Thọ, thuộc tuyến đường sắt đô thị số 3 (đoạn Nhổn - ga Hà Nội).

Ngoài ra, để giảm chi phí, các đơn vị cũng đang nghiên cứu trong việc cắt giảm các khoản mục đầu tư, các giải pháp kỹ thuật không cần thiết, như các nhà ga ngầm có thể chỉ dùng cầu thang bộ thay vì dùng thang máy".

Về công tác chống ngập và nguồn điện dự phòng được bà Maria trả lời: Hệ thống Metro được xây dựng đảm bảo điều kiện hoạt động khi có diễn biến thời tiết bất thường.

Hệ thống ngầm sẽ có phần giếng và đường ống. Khi có mưa, nước sẽ được dồn về các giếng, và từ đây nước sẽ được bơm vào hệ thống ống để đổ ra sông, hồ.

Bên cạnh đó, nhà ga ngầm sẽ được xây phần thềm cửa cao lên một chút so với mặt bằng chung để nước không thể tràn vào.

 Đỗ Hòa - Trần Quân - Lê Việt