Tại Diễn đàn CEO Forum năm 2014, Chủ tịch Tập đoàn Liên Thái Bình Dương, Johnathan Hạnh Nguyễn chia sẻ: "Trong ngành bán lẻ, cạnh tranh về mặt bằng là khốc liệt nhất. Điều đáng ngại là hiện nay chi phí này tại Việt Nam đang chiếm tỷ lệ ngất ngưởng, lên đến 30-38% trên tổng doanh thu bán lẻ trong khi ở nhiều nước tỷ lệ này chỉ dừng lại ở 10-12%".

Ông Johnathan Hạnh Nguyễn phân tích, chi phí thuê mặt bằng trong nước quá cao gây khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khiến cho năng lực cạnh tranh của công ty nội địa bị sụt giảm khi đất nước hội nhập sâu rộng hơn. Hầu hết các doanh nghiệp có quy mô trung bình tại Việt Nam không thể chi trả những khoản phí cao để thuê mặt bằng tốt, có vị trí thuận lợi. Họ bị lép vế so với các đối thủ quốc tế, hầu hết đều là những nhà bán lẻ danh tiếng, giàu kinh nghiệm, có tiềm lực tài chính vững mạnh hơn.

Ông trùm hàng hiệu Việt Nam lý giải, một trong những nguyên nhân dẫn đến các chuỗi ăn uống và bán lẻ nội địa bị lép vế hơn so với hầu hết các chuỗi của nước ngoài phần lớn cũng vì phí mặt bằng. Bài toán hiện nay là các thương hiệu Việt Nam thường chưa định vị và định lượng được tất cả các chi phí của một suất đầu tư. Cách kinh doanh của họ là lấy công làm lời, tìm mặt bằng giá rẻ để tiết kiệm chi phí hoặc tận dụng mặt bằng sẵn có của gia đình. Họ có thể thành công một hai cửa hàng nhưng không thể phát triển thành chuỗi lớn, vì lúc đó chi phí mặt bằng sẽ ăn hết doanh thu và lợi nhuận.

Theo các nhà bán lẻ, giá thuê mặt bằng tại Việt Nam tuy thấp hơn một số nước trong khu vực nhưng chi phí này lại chiếm hơn 30% trên tổng doanh thu của ngành này. Ảnh: Vũ Lê

"Tuy nhiên, hiện nay doanh nghiệp thà bỏ chi phí cao thuê mặt bằng đẹp để có cơ hội tăng doanh số còn hơn chọn mặt bằng rẻ nhưng không thuận lợi bán buôn để rồi sụt giảm doanh thu và đối mặt với nguy cơ thua lỗ", ông Johnathan Hạnh Nguyễn giải thích.

Cũng gặp phải khó khăn với bài toán mặt bằng, giám đốc một công ty kinh doanh thời trang phân khúc trung cấp tại TP HCM tiết lộ: "Chúng tôi đã hoạt động được 10 năm và có gần chục cửa hàng nhưng vẫn cảm thấy chưa yên tâm. Chi phí mặt bằng chiếm phần lớn trên tổng doanh thu là rào cản vì khó mở thêm chi nhánh".

Vị này cho hay, ông hầu như chưa dám nghĩ đến việc đưa thương hiệu của mình vào những trung tâm thương mại danh tiếng, càng không dám chọn những gian hàng có vị trí đắc địa để mở chi nhánh vì chắc chắn không kham nổi khoản kinh phí khổng lồ này. "Chúng tôi vấp phải thách thức là muốn mở rộng quy mô để tìm nhiều cơ hội hơn nhưng luôn bị bài toán mặt bằng làm đau đầu", ông bộc bạch.

Quản lý chuỗi nhà hàng đồ ăn nhanh, tiệm bánh, quán cà phê Chewy Junior, Chủ tịch Công ty cổ phần Khuôn Việt, Mai Trường Giang chia sẻ: "Trong hệ thống của tôi, chi phí cho mặt bằng bán lẻ chiếm trung bình 25-30% trên tổng doanh thu. Đây là khó khăn lớn nhất cản trở đà tăng trưởng của các doanh nghiệp có tham vọng phình to chuỗi bán lẻ".

Ông Giang ví dụ, một cửa hàng Chewy Junior ở khu trung tâm Singapore diện tích 15m2, giá thuê một tháng 10.000 USD nhưng doanh thu có thể đạt tới 100.000 USD mỗi tháng. Trong trường hợp này, giá thuê mỗi m2 mặt bằng ở Singapore là gần 6.700 USD/tháng, tuy cao hơn Việt Nam hàng chục lần (100-200 USD mỗi m2 một tháng tại khu vực trung tâm) nhưng chỉ chiếm 10% trên tổng doanh thu.

Chủ tịch Khuôn Việt giải thích, nghịch lý nằm ở chỗ giá thuê mặt bằng bán lẻ tại Việt Nam không cao bằng các nước khác nhưng chi phí cho mặt bằng trên tổng doanh thu thì lại chiếm tỷ lệ trên 30%. Nguyên nhân là do sức mua của người tiêu dùng Việt Nam ngày càng yếu trong những năm qua.

Theo ông Giang, mặt bằng bán lẻ là nhà phố tại TP HCM (không tính các trung tâm thương mại) hầu như không giảm trong giai đoạn thị trường bất động sản khủng hoảng. Thậm chí, với lý do trượt giá chủ nhà vẫn tăng ít nhất 10% mỗi năm, chính điều này đã đẩy chi phí thuê chiếm 30-50% doanh thu bán lẻ. "Điểm bất hợp lý này có thể đánh gục những doanh nghiệp vừa và nhỏ nội địa có tiềm lực hạn chế trong bối cảnh khối ngoại đang xâm nhập thị trường bán lẻ Việt Nam ngày càng sâu rộng", ông Giang cảnh báo.

Vũ Lê