Dự kiến tuần này Bộ TN&MT sẽ đề xuất với Chính phủ giải pháp tháo gỡ các vướng mắc trong việc cấp giấy đỏ cho nhà đất tại các dự án nhà ở (diễn ra khá phổ biến tại nhiều địa phương, nhất là ở TP.HCM và Hà Nội).

Nợ tiền sử dụng đất vẫn được cấp giấy

Trường hợp phổ biến nhất là chủ đầu tư chưa hoàn thành thủ tục về đất đai như chưa chuyển mục đích, chưa nộp tiền sử dụng đất nhưng đã xây và bàn giao nhà cho người mua. Nhiều ý kiến cho rằng trường hợp này các hợp đồng mua bán nhà ở đã ký kết là không hợp lệ, vì chủ đầu tư chưa có quyền sử dụng đất. Việc xử lý bấy lâu nay lại gặp vướng mắc cả về thủ tục pháp lý và nghĩa vụ tài chính.

Cụ thể, về thủ tục pháp lý, nếu xử lý theo quy định thì phải làm thủ tục giao đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất. Như vậy, sẽ dẫn đến toàn bộ các hợp đồng mua bán nhà ở đã ký kết hàng chục năm qua trở thành vô hiệu trong khi việc ký lại hợp đồng mới rất phức tạp do thay đổi giá đất. Thậm chí nhiều trường hợp không thể thực hiện được do nhà đất đã được mua đi bán lại. Ngoài ra còn nhiều trường hợp tổ chức đã giải thể hoặc sáp nhập nên việc giao đất không có ý nghĩa. Về nghĩa vụ tài chính thì không rõ tiền sử dụng đất sẽ thu theo chính sách tại thời điểm nào, do chính sách tài chính về đất đai trong thời gian qua có nhiều thay đổi.

Thi công nhà ở tại một dự án ở TP.HCM. Ảnh: HTD

Để tháo gỡ những khó khăn nói trên, Bộ TN&MT đề nghị cho phép UBND tỉnh, thành phố quyết định công nhận việc sử dụng đất của chủ đầu tư (nếu việc xây dựng nhà ở phù hợp quy hoạch) để có cơ sở làm thủ tục cấp giấy đỏ cho người mua nhà. Cùng đó, chủ đầu tư phải nộp tiền sử dụng đất theo chính sách đất đai tại thời điểm hoàn thành công trình.

Theo Bộ TN&MT, người mua nhà sẽ được cấp giấy đỏ ngay sau khi có quyết định công nhận quyền sử dụng đất của chủ đầu tư mà không phụ thuộc vào việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của chủ đầu tư. Trường hợp chủ đầu tư đã giải thể, nếu người mua nhà ở không có giấy tờ chứng minh đã nộp tiền sử dụng đất cho chủ đầu tư thì phải nộp tiền sử dụng đất theo chính sách tại thời điểm mua nhà.

Hủy bỏ việc giao đất cho tổ chức

Một trường hợp cũng khá phổ biến là chủ đầu tư được giao đất để thực hiện dự án nhưng không xây nhà để bán, lại bán đất cho cán bộ, công nhân viên của một cơ quan nhưng không có hợp đồng mua bán với từng người. Trong trường hợp này, việc cấp giấy đỏ cho người đang sử dụng gặp vướng mắc do không có giấy tờ về nhà đất, không rõ phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo chính sách tại thời điểm nào.

Bộ TN&MT nhận định đây là trường hợp vi phạm Luật Đất đai, nhà ở và đề nghị Thủ tướng cho phép giải quyết theo hướng: UBND tỉnh, thành phố hủy bỏ quyết định giao đất cho tổ chức và làm thủ tục cấp giấy chứng nhận lần đầu để công nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở cho người đang sử dụng. Trường hợp không có cơ sở xác định đã nộp tiền sử dụng đất, người đang sử dụng đất sẽ nộp tiền sử dụng đất theo giá đất tại thời điểm giao đất để làm nhà ở.

Nhà đầu tư thứ cấp phải trả tiền

Trường hợp quyết định giao đất hoặc giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên tổng công ty nhưng việc xây dựng và ký hợp đồng mua bán nhà lại do công ty con hoặc công ty khác (gọi chung là nhà đầu tư thứ cấp) đứng tên thực hiện cũng khá phổ biến ở các dự án nhà ở.

Nhiều ý kiến cho rằng hợp đồng mua bán nhà ở đã ký kết trong trường hợp này là không hợp lệ vì chủ đầu tư thứ cấp chưa có quyền sử dụng đất. Để giải quyết, Bộ TN&MT đề nghị cho phép UBND tỉnh, thành phố có quyết định công nhận việc chuyển quyền sử dụng đất giữa chủ đầu tư sơ cấp và chủ đầu tư thứ cấp thay cho việc phải làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định. Chủ đầu tư thứ cấp phải thực hiện nghĩa vụ tài chính liên quan đến việc chuyển quyền sử dụng đất theo chính sách quy định tại thời điểm hoàn thành công trình.