Là công ty chứng khoán lớn, từng làm mưa làm gió thị trường chứng khoán với thị phần môi giới lớn, Công ty cổ phần Chứng khoán Thăng Long (nay là MBS) cũng trải qua tình trạng tương tự của không ít công ty chứng khoán khác, là vướng vào thua lỗ giai đoạn trước. Năm 2011, MBS ghi nhận số lỗ khổng lồ, âm 592 tỷ đồng.

Trước và sau năm 2011, MBS đều có lãi. Tỷ lệ an toàn vốn khả dụng của MBS vẫn đạt trên 200%. Trên các báo cáo công bố, MBS vẫn cho thấy bức tranh kinh doanh ổn định, tất nhiên với quy mô vốn thấp hơn lúc đầu.

Nhưng tình hình thị trường hiện nay và định hướng kinh doanh thận trọng khiến không biết tới lúc nào MBS mới có thể xóa lỗ được. Mục tiêu niêm yết cổ phiếu như MBS quả thực xa vời, bởi không có lỗ lũy kế là điều kiện cần để một doanh nghiệp niêm yết cổ phiếu.

Tương tự, Công ty cổ phần chứng khoán VIT (VITSE) cũng bị vướng lỗ lũy kế. Với quy mô vốn chỉ hơn 25 tỷ đồng, khả năng VITSE lật ngược thế cờ là điều không dễ dàng, nếu không được bơm thêm vốn. Thứ mạnh nhất mà VITSE có là những mối quan hệ với khách hàng.

Về với MBS, câu chuyện đầu tiên mà 2 bên giải quyết được, đó là làm sạch báo cáo tài chính. Vẫn là vốn chủ sở hữu đó, với mối quan hệ vay nợ không đổi, tài sản không đổi, hợp nhất là cách duy nhất để cả MBS và VITSE xóa đi con số thua lỗ.

2014 Sẽ bùng nổ sáp nhập công ty chứng khoán. Ảnh: ĐTCK

Từ giữa năm 2012, thuật ngữ tái cấu trúc công ty chứng khoán được nhắc nhiều nhất trong định hướng hoạt động các công ty chứng khoán. Thay đổi nhân sự, thu hẹp một số hoạt động hay bán bớt tài sản là cách mà nhiều công ty chứng khoán đã làm. Việc tái cấu trúc nguồn vốn cũng được nhiều công ty chứng khoán áp dụng, nhằm giảm áp lực vay nợ. Tuy nhiên, với cách thức này, không thể làm thay đổi cục diện tài chính công ty chứng khoán trong ngắn hạn. Trong khi đó, với những công ty chứng khoán đang bị lỗ nặng, thứ họ cần không chỉ là hoạt động có lãi, mà còn là làm "sạch" báo cáo tài chính.

Phát biểu tại cuộc họp đại hội cổ đông thường niên 2013 của Công ty cổ phần chứng khoán Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (SBS), ban lãnh đạo công ty cho biết, do tái cấu trúc toàn diện hoạt động, Công ty đã có thể lấy thu bù chi. Vấn đề quan trọng nhất với Công ty chính là làm sao để tồn tại, chứ không phải là làm sao để duy trì hoạt động không lỗ và có lãi.

Với số lỗ lũy kế khổng lồ lên tới hơn 1.764 tỷ đồng hồi đầu năm nay, vốn chủ sở hữu âm hơn 200 tỷ đồng, vấn đề cấp thiết với SBS là phải đủ điều kiện hoạt động.

Tất nhiên, đến thời điểm này, SBS đã may mắn hơn nhiều công ty chứng khoán khác, khi có những đặc thù riêng giúp công ty có thể tiếp tục tái cấu trúc nợ, các khoản phải thu, để từ đó làm tăng vốn chủ sở hữu và từng bước thoát kiểm soát đặc biệt.

Nhưng với các công ty chứng khoán khác, nếu chỉ trông chờ vào tái cấu trúc hoạt động, ngay trường hợp MBS, cũng sẽ mất khoảng thời gian dài. Thậm chí, với những công ty chứng khoán bị thua lỗ lớn, vốn chủ chỉ còn một vài chục tỷ đồng, thì cơ hội làm lại trở nên quá mong manh, khi họ phải tiếp tục đấu tranh với bài toán sinh tồn.

Trên thực tế, số công ty chứng khoán thua lỗ đến mức vốn chủ chỉ còn vài chục tỷ đồng không ít. Với mức vốn 15-30 tỷ đồng, một vài nghìn tài khoản nhà đầu tư có thể đã không còn giao dịch, một công ty chứng khoán sẽ không thể tồn tại tốt bằng hoạt động môi giới được.

Trong khi đó, tự doanh không được hoạt động hoặc có thể đã bị cắt giảm để đảm bảo chỉ tiêu an toàn tài chính. Thậm chí, nguy cơ bị rút giấy phép hoạt động là điều có thể nhìn thấy nếu công ty chứng khoán đó đã lỗ trên 50% vốn điều lệ.

Nhưng 3 công ty chứng khoán thua lỗ như trên, nếu hợp nhất lại, sẽ tạo ra một chủ thể mới, với vốn lên xấp xỉ 100 tỷ đồng. Và nếu có thêm một quyết tâm làm lại đủ lớn, đây có thể lại là một khởi đầu mới cho một công ty chứng khoán "sạch" về tài chính và tập khách hàng đủ lớn ban đầu để phát triển môi giới. Vì thế, với thực trạng gần 70% công ty chứng khoán hiện vẫn còn lỗ lũy kế, tái cấu trúc thông qua hợp nhất có thể là một giải pháp hợp lý cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Đến cuối tuần qua, đã có thêm 2 công ty chứng khoán ký thỏa thuận khung về việc hợp nhất; 2 công ty chứng khoán nữa vẫn đang trong quá trình tìm đối tác. Những tín hiệu trên cho thấy, năm 2014 có thể sẽ là năm bùng nổ hợp nhất công ty chứng khoán.

Từ năm 2011, khi vấn đề mua bán, sáp nhập doanh nghiệp được đề cập nhiều hơn tại Việt Nam, có một lý do khiến nhiều chuyên gia M&A cho rằng, mua bán, sáp nhập tại Việt Nam sẽ khó nở rộ, đó là yếu tố mang tính văn hóa phương Đông, không chịu từ bỏ cái tôi để về một nhà, dù ý thức được câu chuyện hợp nhất tạo nên sức mạnh.

Tuy nhiên, giữa bài toán tồn tại, xóa bỏ cái tôi để tăng khả năng sinh lời của đồng vốn đã bỏ ra (mà giờ bị mất đi khá nhiều), hoặc tồn tại một cách èo uột và đối diện nguy cơ tiếp tục thua lỗ, bị thu hồi giấy phép, chắc chắn, hiệu quả kinh tế sẽ quyết định tất cả.

Trao đổi với Tổng giám đốc một công ty chứng khoán thuộc Top 20 công ty chứng khoán thị phần môi giới lớn nhất cho biết, Công ty đang trong giai đoạn tìm kiếm một số công ty chứng khoán nhỏ khác để thực hiện hợp nhất. "Chúng tôi chỉ còn lỗ lũy kế khoảng 20 tỷ đồng. Trong 3 năm gần đây, Công ty không phát sinh nợ, nhưng để giải quyết bài toán lỗ lũy kế, cũng như tăng thị phần môi giới, chúng tôi lựa chọn hợp nhất”, vị này nói.

Với xu hướng này, việc hàng chục cái tên công ty chứng khoán sẽ bị xóa sổ thông qua M&A trong năm tới là có thể dự báo được. Thị trường chứng khoán có thể sẽ sớm sang trang mới, với số lượng công ty chứng khoán sụt giảm.

Theo ĐTCK